OCD là gì? 10 dấu hiệu của rối loạn ám ảnh cưỡng chế

OCD là bệnh gì?

OCD là từ viết tắt của Obsessive-Compulsive Disorder, nghĩa là rối loạn ám ảnh cưỡng chế. Đây là rối loạn tâm lý thường kéo dài, gây ra những suy nghĩ ám ảnh và hành vi (gây cảm giác bị cưỡng ép và không thể kiểm soát) lặp đi lặp lại nhiều lần.

Các thành phần trong OCD là gì? Rối loạn ám ảnh cưỡng chế bao gồm 2 yếu tố chính:

• Nỗi ám ảnh (obsessions): suy nghĩ, hình ảnh trong tâm trí, thôi thúc mà bạn không mong muốn xuất hiện liên tục và gây cảm xúc lo lắng và đau khổ cho một người.
• Cưỡng chế (compulsive): hành vi lặp đi lặp lại hoặc hành động mà người mắc OCD cảm thấy bị “ép” phải thực hiện để giải tỏa sự lo lắng và đau khổ do nỗi ám ảnh gây ra

Khi tìm kiếm về OCD là gì, nhiều người cũng tìm đến các cụm từ “hội chứng sạch sẽ”, “OCD là bệnh gì”, “OCD bệnh sạch sẽ”. Tuy nhiên, việc một người bị ám ảnh về sự sạch sẽ chỉ là một trong những biểu hiện của OCD, rối loạn ám ảnh cưỡng chế còn có nhiều các loại khác và cần nhiều tiêu chí để chẩn đoán chính xác.

Hơn nữa, OCD là một loại rối loạn (disorder), không phải là bệnh (disease) do các nhà nghiên cứu chưa tìm ra được nguyên nhân gây rối loạn ám ảnh cưỡng chế. Do đó, “bệnh OCD” tuy là cách dùng quen thuộc nhưng không quá chính xác về mặt thuật ngữ.

OCD (Obsessive-Compulsive Disorder) có thể khiến bạn trở thành một người siêu sạch sẽ, siêu kỹ càng và siêu khó khăn! Vậy những dấu hiệu của OCD là gì?

Dấu hiệu nhận biết triệu chứng của OCD là gì?

Suy nghĩ ám ảnh

Suy nghĩ ám ảnh là khi bạn có những ý nghĩ dai dẳng, kéo dài gây khó chịu và chi phối tâm trí bạn đến mức làm gián đoạn những suy nghĩ khác.

Một số nỗi ám ảnh phổ biến của người bị OCD là gì?

• Sợ bị ô nhiễm bởi bệnh tật, nhiễm trùng hoặc một chất khó chịu.
• Sợ vô tình làm hại bản thân hoặc người khác. Ví dụ: sợ bạn có thể đốt nhà nếu để bếp bật.
• Sợ cố tình làm hại bản thân hoặc người khác. Ví dụ: sợ bạn có thể tấn công người khác, chẳng hạn như con bạn.
• Nhu cầu ám ảnh về sự đối xứng hoặc ngăn nắp. Ví dụ: bạn có thể cảm thấy cần phải đảm bảo tất cả các nhãn trên hộp thiếc trong tủ của bạn đều có cùng một hướng.
• Bạn có thể có những suy nghĩ ám ảnh mang tính chất bạo lực hoặc tình dục khiến bạn thấy ghê tởm hoặc đáng sợ. Nhưng chúng chỉ là những suy nghĩ và nghĩ về chúng không có nghĩa là bạn sẽ hành động theo chúng.

Những suy nghĩ này được phân loại là OCD nếu chúng khiến bạn đau khổ hoặc ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Hành vi cưỡng chế

Hành vi cưỡng chế (compulsive) nghĩa là những hành động mà bạn cảm thấy bị ép phải làm để giảm sự lo lắng và sợ hãi. Mặc dù trên thực tế, hành vi này là quá mức hoặc không phù hợp với tình huống thực tế bạn đang trải qua.

Ví dụ, một người sợ nhiễm vi trùng có thể rửa tay nhiều lần hoặc một người sợ làm hại gia đình mình có thể muốn lặp lại một hành động nhiều lần để “vô hiệu hóa” suy nghĩ đó.

Hầu hết những người mắc OCD đều nhận ra rằng hành vi cưỡng chế như vậy là phi lý và không có logic, nhưng họ không thể ngừng hành động và cảm thấy họ cần phải làm điều đó “để đề phòng”.

Các loại hành vi cưỡng chế phổ biến của người bị OCD là gì?

• Đếm.
• Tích trữ.
• Làm sạch và rửa tay.
• Đòi hỏi được trấn an liên tục.
• Đặt hàng và sắp xếp ngay ngắn.
• Lặp đi lặp lại những từ trong đầu.
• Kiểm tra – chẳng hạn như kiểm tra cửa đã khóa hay ga đã tắt.
• Suy nghĩ “vô hiệu hóa” suy nghĩ để chống lại những suy nghĩ ám ảnh.
• Tránh những địa điểm và tình huống có thể kích hoạt những suy nghĩ ám ảnh.

Bạn lưu ý khi tìm hiểu triệu chứng OCD là gì: Thứ nhất, không phải tất cả các hành vi cưỡng chế sẽ được người khác thấy rõ. Thứ hai, các triệu chứng của OCD có thể xảy ra với mức độ và tần suất đa dạng tùy từng trường hợp cụ thể.

Nguyên nhân dẫn đến rối loạn ám ảnh cưỡng chế

Ngoài tìm hiểu OCD là gì, mọi người cũng tò mò về nguyên nhân dẫn đến căn bệnh này. Thực tế, các nhà nghiên cứu chưa tìm ra được rõ nguyên nhân dẫn đến OCD (tức rối loạn ám ảnh cưỡng chế). Tuy nhiên, một người có thể mắc rối loạn do sự kết hợp từ nhiều yếu tố bao gồm:

• Yếu tố sinh học: sự thay đổi của não hoặc cơ thể khiến cho người bệnh xuất hiện những ý nghĩ ám ảnh và thực hiện những hành động vô nghĩa một cách cưỡng chế.
• Yếu tố môi trường: theo kết quả nghiên cứu, OCD có thể xuất phát từ những hành vi được thực hiện trong thời gian dài hình thành nên thói quen. Điển hình như thói quen kiểm tra tắt bếp thường xuyên.

• Yếu tố khác: những ý nghĩ mang tính chất ám ảnh có thể xuất hiện ở người bị thiếu hụt Serotonin – một chất hóa học rất cần thiết cho bộ não. Ngoài ra, các bác sĩ cũng đưa ra bằng chứng cho thấy ở trẻ em bị nhiễm liên cầu khuẩn tán huyết beta và liên cầu nhóm A có khả năng bị OCD cao hơn so với những trẻ khác.

Ngoài những yếu tố được liệt kê ở trên, nhiều bác sĩ còn chia sẻ về yếu tố nguy cơ đối với rối loạn ám ảnh cưỡng chế. Những yếu tố này có thể góp phần làm tăng khả năng mắc rối loạn. Cụ thể các yếu tố nguy cơ của OCD là gì?

• Tiền sử gia đình: có người thân, cha, mẹ, ông, ba có một trong những rối loạn về mặt tâm lý thì khả năng phát triển bệnh khá cao.
• Các sự kiện trong đời sống gây quá nhiều căng thẳng: đối với những người nhạy cảm, có những phản ứng mạnh mẽ khi đối diện với căng thẳng thì nguy cơ mắc bệnh càng cao. Đặc biệt, chính những phản ứng này có thể làm nảy sinh những ý nghĩ xâm chiếm đời sống tinh thần khiến cho người bệnh cảm thấy mệt mỏi, bức bách. Đồng thời, xuất hiện những hành vi mang tính ép buộc họ phải thực hiện.