BẠN CÓ PHẢI LÀ NGƯỜI SỢ SỰ THÂN MẬT?

Nỗi sợ thân mật (fear of intimacy) khác với nỗi sợ bị tổn thương (fear of vulnerability), dù đôi khi chúng có mối gắn kết với nhau. Một người có nỗi sợ thân mật vẫn có thể thoải mái thể hiện con người thật của mình với người khác, hoặc ít nhất là với bạn bè, người thân hoặc người mà họ tin cậy.

Dấu hiệu nào để nhận biết nỗi sợ thân mật?

Các dấu hiệu của nỗi sợ này thường khá rõ ràng, nhưng dễ bị nhầm thành nóng giận, thờ ơ hoặc lạnh lùng, khiến người yêu hoặc bạn đời của họ cảm thấy bị ngăn cách. Ngược lại, bản thân họ thì bối rối không biết vì sao mình bị “buộc tội” lãnh đạm, dù vẫn cố hết sức quan tâm và yêu thương người còn lại.

Dưới đây là một số dấu hiệu cần chú ý:

Các mối quan hệ của họ thường thiếu ổn định

Hoặc người sợ sự thân mật sẽ tránh duy trì mối quan hệ, rút khỏi mâu thuẫn hoặc kìm nén cảm xúc gần gũi với người khác. Hoặc họ sẽ kiểm soát hoặc chỉ trích quá mức, cố đeo bám hoặc khiến người khác thấy tội lỗi để thể hiện sự tổn thương của mình. Dù là trường hợp nào thì đều tăng khả năng đổ vỡ mối quan hệ.

Và ngắn hạn

Những người sợ sự thân mật có khả năng trở thành “người hẹn hò hàng loạt” (serial dater), là những người thích hẹn hò với nhiều đối tượng trong thời gian ngắn, nhưng không có ý định thiết lập mối quan hệ nghiêm túc.

Ngoài ra, họ có thể quen biết nhiều bạn bè nhưng không ai thật sự hiểu rõ họ.

Ám ảnh bởi sự hoàn hảo

Ẩn sâu trong những người theo chủ nghĩa hoàn hảo là cảm giác sợ bị từ chối. Vì cảm thấy mình không đáng được yêu thương, họ cố trở nên “hoàn hảo” để chứng minh bản thân xứng đáng.

Ngoài ra, một người sợ sự thân mật cũng thường có những biểu hiện:

• Thiếu tự tin và trân trọng mình
• Thiếu lòng tin vào người khác
• Không thể chia sẻ cảm xúc hoặc bày tỏ cảm xúc
• Chủ động tránh tiếp xúc cơ thể
• Gặp khó khăn khi cần cam kết với các mối quan hệ
• Có ham muốn tình dục vô độ
• Tự cô lập với xã hội

Nỗi sợ này từ đâu mà có?

Cốt lõi của tâm lý này là nỗi sợ mất mát — thường xuất phát từ một trong hai hoặc cả hai vấn đề sau:

• Nỗi sợ bị bỏ rơi (fear of abandonment): Sợ bị người khác bỏ rơi.
• Nỗi sợ bị nhấn chìm (fear of engulfment): Sợ bị người khác kiểm soát, lấn át, từ đó đánh mất chính mình.

Tránh sự thân mật không nhất thiết bắt nguồn từ việc không quan tâm. Ngược lại, đây không phải một quá trình có ý thức, mà là phản ứng sinh học đã ăn sâu vào hệ thần kinh qua trải nghiệm tuổi thơ, và bị “kích hoạt” bởi các mối quan hệ không tốt đẹp khi trưởng thành.

Các trải nghiệm từ thơ ấu có thể là: cha mẹ qua đời hoặc ly dị, cha mẹ gặp vấn đề về sức khỏe thể chất hoặc/và tâm lý, đứa trẻ bị ngược đãi về thể chất hoặc tinh thần, bị lạm dụng tình dục,… Tất cả những nguyên nhân này tạo ra vấn đề về kiểu gắn bó cho đứa trẻ.