1. Thế nào là nuôi dạy con theo cách độc đoán
Nuôi dạy con theo cách độc đoán là một phong cách nuôi dạy con cái đặc trưng bởi yêu cầu khắt khe và khả năng đáp ứng thấp. Đây là một trong những phong cách nuôi dạy con cái được nhà tâm lý học phát triển Diana Baumrind đưa ra và mô tả. Ngoài phong cách nuôi dạy con cái độc đoán, bà còn xác định hai phong cách nuôi dạy con cái khác là: phong cách nuôi dạy con cái dân chủ và phong cách nuôi dạy con cái dễ dãi.
Cha mẹ có phong cách độc đoán đặt kỳ vọng rất cao vào con cái nhưng lại cung cấp rất ít thông tin hồi đáp và sự nuôi dưỡng. Việc mắc sai lầm của con cái sẽ có xu hướng bị trừng phạt nghiêm khắc. Khi cha mẹ hồi đáp lại con cái, những hồi đáp này thường là tiêu cực. Quát mắng và trừng phạt về thể xác cũng phổ biến ở cha mẹ có phong cách độc đoán.
Những người có phong cách nuôi dạy con cái này thường sử dụng hình phạt nhiều hơn là kỷ luật. Họ thường không sẵn lòng hoặc không lý giải cho con cái lý do đằng sau các quy tắc của họ.
Bài viết này thảo luận về các đặc điểm của phong cách nuôi dạy con cái độc đoán và các yếu tố gây ra nó. Bài viết cũng bao gồm cả những tác động của phong cách nuôi dạy con cái này và cách đối phó nếu bạn hoặc người bạn đời của bạn là một bậc cha mẹ độc đoán.
2. Đặc điểm và ví dụ nuôi dạy con theo cách độc đoán
Baumrind tin rằng một trong những vai trò chính mà cha mẹ đóng góp trong cuộc đời của một đứa trẻ là xã hội hóa chúng với các giá trị và kỳ vọng của nền văn hóa mà chúng sinh ra và lớn lên. Tuy nhiên, cách thức cha mẹ thực hiện điều này có thể rất khác nhau dựa trên mức độ kiểm soát mà họ cố gắng thực hiện đối với con cái của mình.
Cách nuôi dạy con độc đoán thể hiện phong cách kiểm soát nhiều nhất. Thay vì coi trọng sự tự chủ và dạy con quản lý hành vi của chính mình, cha mẹ độc đoán tập trung vào việc yêu cầu con luôn tuân thủ luật lệ. Thay vì khen thưởng các hành vi tích cực, cha mẹ độc đoán chỉ cung cấp hồi đáp dưới hình thức trừng phạt cho hành vi sai trái.
- Đòi hỏi, nhưng không đáp ứng
Cha mẹ nuôi dạy con theo cách độc đoán có rất nhiều quy tắc và thậm chí có thể quản lý từng tí một gần như tất cả các khía cạnh của cuộc sống và hành vi của con cái họ, ở nhà và cả ở nơi công cộng. Ngoài ra, họ cũng có nhiều quy tắc bất thành văn mà con cái phải tuân theo — ngay cả khi đứa trẻ thậm chí nhận được rất ít hoặc không có sự hướng dẫn, chỉ dẫn rõ ràng, cụ thể về những “quy tắc” này. Thay vào đó, trẻ được cha mẹ yêu cầu chỉ cần biết rằng những quy tắc này tồn tại và phải tuân theo chúng.
- Sự ấm áp hoặc sự nuôi dưỡng ít ỏi
Cha mẹ có phong cách này thường tỏ ra lạnh lùng, xa cách và khắc nghiệt. Họ thường xuyên cằn nhằn hoặc quát mắng con cái hơn là khuyến khích và khen ngợi chúng. Họ coi trọng kỷ luật hơn là niềm vui và họ tuân theo quy tắc “nên nhìn con trẻ chứ đừng nghe chúng”.
- Ít giải thích cho các hình phạt
Những bậc cha mẹ có phong cách này thường rất bình tĩnh với việc trừng phạt thân thể, thường là đánh đòn. Thay vì dựa vào sự củng cố tích cực, họ phản ứng nhanh chóng và gay gắt khi các quy tắc họ đặt ra bị phá vỡ.
- Cho trẻ ít sự lựa chọn
Cha mẹ độc đoán không cho trẻ sự lựa chọn hoặc có quyền lựa chọn. Cha mẹ đặt ra các quy tắc và có quan điểm “một là theo bố/mẹ, hai là ra đường” để kỷ luật. Có rất ít cơ hội cho trẻ thương lượng và họ hiếm khi cho phép con cái tự lựa chọn.
- Thiếu kiên nhẫn với hành vi mắc lỗi
Các bậc cha mẹ độc đoán mong muốn con cái của họ chỉ đơn giản là biết nhiều hơn chứ không được tham gia vào các hành vi mà họ không mong muốn. Họ thiếu kiên nhẫn trong việc giải thích lý do tại sao con cái họ nên tránh một số hành vi nhất định và họ dành rất ít năng lượng để nói về cảm xúc.
- Không tin tưởng
Cha mẹ độc đoán không tin tưởng con cái họ sẽ đưa ra những lựa chọn tốt. Những bậc cha mẹ có phong cách này không cho con cái họ nhiều tự do để chứng tỏ rằng chúng có thể tự thể hiện hành vi ngoan ngoãn của mình. Thay vì để trẻ tự đưa ra quyết định và đối mặt với những hậu quả hiển nhiên sẽ gặp phải nếu đưa ra những lựa chọn đó, các bậc cha mẹ độc đoán thường chú ý đến con mình để đảm bảo rằng chúng không mắc sai lầm.
- Không muốn thương lượng
Các bậc cha mẹ độc đoán không tin vào những vùng trắng đen lẫn lộn. Các tình huống được nhìn nhận là trắng và đen có rất ít hoặc không có chỗ cho sự thỏa hiệp. Trẻ em không có tiếng nói hoặc quyền biểu quyết khi phải đặt ra các quy tắc hoặc đưa ra quyết định.
- Hổ thẹn
Các bậc cha mẹ độc đoán có thể rất hay chỉ trích và có thể sử dụng sự hổ thẹn như một chiến thuật để buộc trẻ phải tuân theo các quy tắc, họ sử dụng các câu như “Tại sao con cứ luôn làm thế?”, hoặc “Tại sao con chẳng bao giờ có thể làm bất kì điều gì đúng vậy?”. Thay vì tìm cách giúp xây dựng lòng tự trọng ở trẻ, những bậc phụ huynh này thường tin rằng sự xấu hổ, hổ thẹn sẽ thúc đẩy để trẻ biết phấn đấu và làm tốt hơn.
https://softenmind.com/anh-huong-tam-ly-khi-tre-bi-ba-me-la-mang/